Ind VS Pak Jems Womens Wing New Terror : पाकिस्तानस्थित दहशतवादी संघटना जैश-ए-मोहम्मद (JeM) आता महिलांनाही बळकटपणे संघटनेच्या कतारात आणण्याचा प्रयत्न करत असल्याचे गुप्तचर अहवालात म्हटलंय. या प्रयत्नाअंतर्गत महिलांच्या भरती, त्यांच्या मनोवैज्ञानिक प्रेरणा आणि सोशल-मीडिया तसेच मदरशांच्या नेटवर्कद्वारे संदेश पसरवण्यावर भर देण्यात येत आहे, असा दावा स्थानिक गुप्तचर संस्थांनी केला आहे.
काय आहे पुढची योजना?
ऑपरेशन सिंदूरच्या (Operation Sindoor) पहिल्या टप्प्यानंतर जैशला मोठा धक्का बसल्याचे सरकारी आणि वृत्ताधार्मिक स्रोतांनी मान्य केले आहे. त्यानंतर संघटनेने (Pakistan) आपली कार्यपद्धती बदलून लपवून काम करणाऱ्या, सेल-आधारित रचनेवर जास्त पुढे काम सुरू केले आहे. अशाच संदर्भात, काही अहवालांनी असा इशारा दिला आहे की, जैश आता महिलांचा समावेश करीत आहे. महिला शाखेच्या स्थापनेची जाहिरातही केली गेल्याचे सांगण्यात येते. या घोषणेने सुरक्षादलांमध्ये चिंता वाढली आहे कारण भिन्न पद्धतींमुळे पुढील धोके बदल्या स्वरूपात दिसू शकतात.
गुप्तचर नोंदींनुसार या नव्या सर्क्युलरमध्ये जमात-अल-मोमिनत (Jam’at al‑Muminat) असे संघटनेने नामकरण केलेल्या महिला पथकाचे उल्लेख आढळतात; या पथकाद्वारे महिलांचे ब्रेनवॉश करून त्यांना संघटनेच्या उद्दिष्टांसाठी वापरण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत, असे अहवाल तयार करण्यात आले आहेत.
ऑपरेशन सिंदूरनंतर जैशची पुनर्रचना
7 मे रोजी ऑपरेशन सिंदूरमध्ये भारताने जैशच्या अनेक प्रशिक्षण केंद्रांवर लक्ष्य केले. या हल्ल्यांमुळे संघटनेला तगादा बसला. अनेक नेत्यांच्या जवळच्या नातेवाईकांनाही नुकसान झाले, अशी नोंद आहे. ऑपरेशननंतर जैशने पारंपरिक (Ind VS Pak) प्रशिक्षण-केन्द्रांऐवजी अधिक लहान, सेल-आधारित रचनेकडे वळणे सुरु केले आहे. संसाधनांचा नव्याने वापर करून डिजिटल तंत्रे आणि सोशल मीडिया‑आधारित भरतीवर भर देण्यास सुरुवात केली आहे. हे बदल सुरक्षादलांसाठी नवीन आव्हान निर्माण करतात कारण छोट्या गटात काम केल्यामुळे तपासणी आणि लक्ष घालणे कठीण होते.
डिजिटल फंडिंग आणि सोशल-नेटवर्किंग
सुरक्षाविश्लेषकांचे मत असे आहे की जेव्हा दहशतवादी संघटना मोठ्या कॅम्प्सवर थेट आक्रमणामुळे तुटतात, तेव्हा त्या गटांना पुढे जाण्यासाठी नवीन तर्‍हेचे मानवबळ वापरणे अपेक्षित असते. त्यात महिलांचा समावेश करणे, डिजिटल फंडिंग आणि सोशल-नेटवर्किंगवर निर्भरता वाढवणे, हे प्राथमिक उपाय ठरू शकतात. अशी पुनर्रचना संघटनेला अधिक लपवून आणि विविध माध्यमांद्वारे प्रभाव वाढवण्यास मदत करेल.
महिलांचा वापर
इतिहासात इतर दहशतवादी संघटना — ISIS, Boko Haram यांनी महिलांचा वापर करून आत्मघाती किंवा प्रचारात्मक भूमिकेत बदल केलेले आहेत. जैशपर्यंत अनेक वर्षे अशी धर्म-आधारित संघटना महिलांना थेट युद्धभूमीत उतरवण्याच्या विरोधात होती, परंतु ऑपरेशन सिंदूरनंतरच्या दबावाखाली संघटनेच्या धोरणात बदल दिसत आहेत. गुप्तचर नोंदींचे म्हणणे आहे की महिलांना हेतूसूचित प्रचाराद्वारे आकर्षित करणे आणि स्थानिक मदरशां, समुदाय नेटवर्क व सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मच्या माध्यमातून त्यांना भरती करण्याचे काम सुरु आहे.
गुन्हेगार कार्यात महिलांचा वापर केल्यास काही विशिष्ट धोके समोर येऊ शकतात —
- महिलांची सामाजिक नाळ वापरून स्थानिक स्तरावर सहज हालचाल करणे.
- मनोवैज्ञानिक युद्ध (psychological warfare) करून समुदायांमध्ये परिणाम साधणे.
- आत्मघाती आक्रमकता किंवा इतर प्रकारच्या हल्ल्यांसाठी महिलांचा वापर करणे.
या सर्व संभाव्य धोक्यांमुळे सुरक्षादलांनी महिला‑समावेशाच्या नव्या कल्पनांवर तातडीने लक्ष देणे आवश्यक आहे.
पुढे काय करावे?
गुप्तचर अहवाल आणि सुरक्षा विश्लेषक सुचवतात की, स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय मदरशा‑नेटवर्क, सोशल मीडिया‑ग्रुप्स आणि डिजिटल पेमेंट चॅनेल्सवर सतर्कता वाढवावी. महिलांच्या भरतीसंदर्भातील संशयास्पद हालचालींचा वेळीच शोध घेऊन निरोधक उपाय योजावेत. समुदाय-स्तरावर जागरूकता मोहिमा राबवून महिलांना कट्टर विचारधारांकडून संरक्षित करण्याची कामे हाती घ्यावीत. ऑपरेशन सिंदूरनंतर दहशतवादी गटांनी आपले रूपांतर लपवून केले असल्याने अभियंते, गुप्तचर यंत्रणा आणि समाज एकत्र येऊन या नव्या धोरणांना पराभूत करण्यावर काम करणे गरजेचे आहे.