Chandrayaan-3 landing : भारताच्या चंद्र मोहिमेने म्हणजेच चांद्रयान-3 ने (Chandrayaan-3) आज संध्याकाळी 6:04 वाजता चंद्राच्या पृष्ठभागावर यशस्वीरित्या उतरून इतिहास रचला. चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर (South Pole) लँडरने (Vikram Lander) यशस्वी सॉफ्ट लँडिंग करताच, दक्षिण ध्रुवावर अंतराळ यान पाठवणारा भारत हा जगातील पहिला देश बनला. आता चांद्रयान रोव्हर चंद्राच्या पृष्ठभागावर फिरू लागेल.
इस्रोनुसार, चांद्रयान-3 साठी प्रामुख्याने तीन उद्दिष्टे ठेवण्यात आली होती. यामध्ये चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर लँडरचे सॉफ्ट लँडिंग, चंद्राच्या पृष्ठभागावर लँडरला उतरवणे आणि फिरणे, लँडर आणि रोव्हर्सच्या माध्यमातून चंद्राच्या पृष्ठभागावर संशोधन करणे.
यापूर्वी अंतराळयान चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरले होते
विशेष म्हणजे, चंद्रावर उतरलेले पूर्वीचे सर्व यान चंद्राच्या विषुववृत्ताजवळ उतरले होते. याची अनेक कारणे आहेत. वास्तविक, विषुववृत्तावर अंतराळयान उतरवणे सोपे आणि सुरक्षित आहे. येथे उपकरणे दीर्घकाळ आणि सतत चालू शकतात. एवढेच नाही तर येथील तापमानही अधिक अनुकूल आहे. याशिवाय येथे सूर्यप्रकाश देखील असतो, जो सौर उपकरणांना ऊर्जा पुरवतो.
दक्षिण ध्रुवीवर अंधार आणि थंड
त्याच वेळी, चंद्राचे ध्रुवीय प्रदेश वेगळे आहेत. अनेक भागात सूर्यप्रकाश पोहोचत नाही आणि इथे अंधार पडतो. याशिवाय येथील तापमान 230 अंश सेल्सिअसच्या खाली जाऊ शकते. अशा परिस्थितीत, यानाची उपकरणे ऑपरेट करण्यात अडचण येऊ शकते. याशिवाय ठिकठिकाणी मोठे खड्डे पडले आहेत. हेच कारण आहे की आजपर्यंत कोणत्याही देशाने येथे अंतराळयान उतरवलेले नाही.
सूर्यमालेविषयी महत्त्वाची माहिती मिळू शकते
थंडीमुळे या भागांची अद्याप कोणतीही माहिती समोर आलेली नाही. याचा अर्थ असा की येथे उपस्थित असलेली कोणतीही गोष्ट फारसा बदल न करता बराच काळ गोठलेली राहू शकते. अशा स्थितीत चंद्राच्या उत्तर आणि दक्षिण ध्रुवावरील खडक आणि मातीतून सूर्यमालेविषयी महत्त्वाची माहिती मिळू शकते.
चांद्रयान -3 चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर का उतरले? हे आहे मोठे कारण
पेलोड शास्त्रज्ञांना माहिती पाठवेल
अंतराळयान अनेकदा काही उपकरणे आणि एक्सपेरीमेंट्स (ज्याला पेलोड म्हणतात) सोबत घेऊन जातात. हे पेलोड्स अंतराळात काय चालले आहे याचे निरीक्षण करतात. नंतर ही माहिती शास्त्रज्ञांना विश्लेषण आणि अभ्यासासाठी पृथ्वीवर पाठवली जाते.
विक्रम लँडर काय करणार?
मागील चांद्रयान-2 मोहिमेप्रमाणे, विक्रम लँडर आणि रोव्हर प्रग्यानवर सहा पेलोड स्थापित करण्यात आले आहेत. यापैकी चार पेलोड्स चंद्रावरील भूकंप, चंद्राच्या पृष्ठभागावरील थर्मल गुणधर्म, पृष्ठभागाजवळील प्लाझ्मामधील बदल आणि पृथ्वी आणि चंद्र यांच्यातील अंतर मोजण्यात मदत करतील.
Chandrayaan 3 : चंद्रावरील फोटो चांद्रयान-3 ने मिशन कंट्रोलला पाठवले; इस्त्रोने केले शेअर
रोव्हर काय माहिती देईल
याव्यतिरिक्त, रोव्हरवर दोन पेलोड आहेत, जे चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या रासायनिक आणि खनिज रचनांचा अभ्यास करण्यासाठी आणि चंद्र माती आणि खडकांमध्ये मॅग्नेशियम, अॅल्युमिनियम आणि लोह सारख्या घटकांची रचना शोधण्यासाठी डिझाइन केले गेले आहेत.
