Sengol History : नव्या संसद भवनात सभापतींच्या आसनाजवळ सेंगोल उभारण्यात येणार असल्याची माहिती गृहमंत्री अमित शहा यांनी बुधवारी पत्रकार परिषदेत दिली. हे सेंगोल चोल राजघराण्याशी संबंधित आहे, इतिहासकारांच्या मते, जेव्हा चोल राजघराण्यात सत्ता हस्तांतरित झाली तेव्हा एक बाहेर जाणारा राजा सेनगाव दुसऱ्याच्या ताब्यात देत असे. हे सत्तेच्या शक्तीचे केंद्र मानले जाते.
विशेष बाब म्हणजे 14 ऑगस्ट 1947 च्या मध्यरात्री जेव्हा भारत स्वतंत्र झाला तेव्हा स्वातंत्र्य आणि सत्ता हस्तांतरणाचे चिन्ह म्हणून हे सेंगोल पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांच्याकडे सुपूर्द करण्यात आले. नव्या संसद भवनाच्या उद्घाटन समारंभात या प्रक्रियेची पुन्हा एकदा पुनरावृत्ती होणार आहे. सेंगोल म्हणजे काय आणि ते स्वातंत्र्याचे प्रतीक कसे बनले ते जाणून घेऊया?
सेंगोल म्हणजे काय?
सेंगोलला हिंदीमध्ये राजदंड म्हणतात, चोल साम्राज्यात त्याचा वापर केला जात होता, जेव्हा चोल साम्राज्याच्या एका राजाने त्याचा उत्तराधिकारी घोषित केला तेव्हा सेंगोलला सत्ता हस्तांतरण म्हणून देण्यात आले. चोल साम्राज्याच्या काळापासूनची ही परंपरा आहे. विशेषत: तामिळनाडू आणि दक्षिणेकडील इतर राज्यांमध्ये, सेंगोल हे न्याय्य आणि निष्पक्ष शासनाचे प्रतीक मानले जाते. काही इतिहासकारांचे म्हणणे आहे की सेंगोलचा उपयोग मौर्य आणि गुप्त राजघराण्यातही झाला होता.
इतिहासाचा पाढा वाचत विरोधकांना डावललं! ‘सेंगोल’ ठेवून मोदीचं करणार नव्या संसदेचं उद्घाटन
सेंगोल कसे निवडले गेले
देशाला स्वातंत्र्य मिळणार होते, भारताचे शेवटचे व्हाईसरॉय लॉर्ड माऊंटबॅटन आपल्या शेवटच्या कामाची तयारी करत होते, हे काम भारतात सत्ता हस्तांतरित करण्याचे होते. कागदोपत्री काम पूर्ण झाले होते, पण प्रश्न असा होता की भारताच्या स्वातंत्र्याचे आणि सत्ता हस्तांतरणाचे प्रतीक काय असेल?
लॉर्ड माउंटबॅटन यांच्या या प्रश्नाचे उत्तर कोणाकडेच नव्हते. अशा स्थितीत जवाहरलाल नेहरू माजी गव्हर्नर जनरल सी. राज गोपालाचारी यांच्याकडे गेले. तामिळनाडूचे असलेले सी गोपालाचारी यांना भारताचे ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व समजले. खूप विचार करून त्यांनी नेहरूजींना सेंगोलचे नाव सुचवले.
सेंगोल सोनाराने बनवले
जवाहरलाल नेहरूंना ही सूचना आवडली. सी राजगोपालाचारी यांच्याकडेच त्यांनी जबाबदारी सोपवली. यानंतर तमिळनाडूतील सर्वात जुने मठ थिरुवदुथुराई येथील 20 वे गुरुमहा महासन्निधानम श्रीलश्री अंबलावन देसीगर स्वामी यांच्याशी संपर्क साधला असता, ते आजारी होते, परंतु त्यांनी जबाबदारी स्वीकारली. त्यांनी प्रसिद्ध ज्वेलर वुम्मीडी बंगारू यांना कोसेनगोल बनवण्यास सांगितले. शेवटी, एक सुवर्ण सेंगोल तयार करण्यात आला, ज्याच्या वर नंदी ठेवण्यात आला. सेंगोलला लॉर्ड माऊंटबॅटन यांच्याकडे घेऊन जाण्यासाठी मठाच्या वतीने एका विशेष विमानात एक टीम नवी दिल्लीला पाठवण्यात आली.
संसद भवनाचा वाद पेटला! राष्ट्रपतींचे नाव घेत विरोधकांचा कार्यक्रमावरच बहिष्कार
तो सोहळा कसा होता
14 ऑगस्टच्या रात्री सुमारे 11:45 वाजता सेंगोलला लॉर्ड माउंटबॅटनच्या ताब्यात देण्यात आले. यानंतर माऊंटबॅटनने ते तामिळनाडूहून आलेले श्री लासरी अंबालावन देसीगर स्वामी यांचे उपनियुक्त श्री कुमारस्वामी तांबिरन यांच्याकडे सुपूर्द केले. त्याने ते पवित्र पाण्याने शुद्ध केले. थेवरम भजन तामिळ परंपरेनुसार गायले गेले. त्यावेळी उस्ताद टीएन राजरथिनम यांनी नादस्वरमची भूमिका केली होती. श्री कुमारस्वामी थंबीरन यांनी मध्यरात्रीच जवाहरलाल नेहरूंच्या कपाळावर टिळक लावून सेंगोलला सुपूर्द केले, जे सत्ता हस्तांतरणाचे प्रतीक बनले.
सेंगोल आत्तापर्यंत कुठे होता
गृहमंत्री अमित शाह यांच्या म्हणण्यानुसार, आतापर्यंत सेंगोल अलाहाबाद संग्रहालयात होते. आता संसद भवनात ठेवण्यासाठी योग्य जागा असू शकत नाही. एका प्रश्नाच्या उत्तरात ते म्हणाले की, नवीन संसद भवनाच्या बांधकामादरम्यान एका टीमने संशोधन केले. पीएम मोदींच्या सूचनेनुसार केलेल्या या संशोधनादरम्यानच सेंगोलचा शोध लागला, ज्याबद्दल लोकांना माहिती नव्हती. आपल्या देशाच्या परंपरेचा तो एक महत्त्वाचा भाग आहे. न्याय आणि धोरणानुसार कारभार चालला पाहिजे, हा त्याचा अर्थ आहे
