Microplastic found in Glass Bottle : प्लास्टिकला पर्याय म्हणून काचेच्या वस्तू चांगल्या (Microplastic in Glass)आहेत असा आपला समज आहे. काच इको फ्रेंडली आहे म्हणुन काचेचा वापर वाढला आहे. प्रत्येकाच्या घरात काचेच्या वस्तू दिसतात. किचनमध्येही काचेची भांडी असतात. पण अलीकडेच फ्रान्सची फूड सेफ्टी एजन्सी ANSES ने केलेल्या एका शोधात काचेबद्दल धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. (glass bottles release more microplastics than plastic new research uncovers shocking truth)
होय हे खरे आहे. यातील माहिती वाचल्यानंतर काचेची (Glass Bottles) वस्तू वापरायची की नाही याचा विचार तुम्ही नक्कीच करताल. या अभ्यासात म्हटले आहे की काचेच्या बाटल्या प्लास्टिकच्या तुलनेत (Plastic Bottles) अनेक पटींनी मायक्रोप्लास्टिकच्या कणांनी (Microplastic in Glass Bottles) दूषित असू शकतात. याबाबतीत आणखी विस्ताराने माहिती घेऊ या..
अभ्यासाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात जे निष्कर्ष समोर आले होते ते पाहून शास्त्रज्ञ सुद्धा चकित झाले होते. प्लास्टिकच्या तुलनेत काच जास्त सुरक्षित आहे असे त्यांना वाटत होते. परंतु त्यांचा हा समज खोटा ठरला. या अभ्यासात दिसून आले की कोल्ड्रिंक, लिंबू पाणी, आईस टी, बियर यांसारखे पेय पदार्थांच्या काचेच्या बाटल्यांमध्ये प्रति लिटर सरासरी 100 मायक्रोप्लास्टिक कण आढळून आले. प्लास्टिक किंवा धातूच्या डब्यात आढळणाऱ्या कणांच्या तुलनेत ही संख्या 50 पट जास्त होती.
कमालच! वैज्ञानिकांनी शोधलं नवं पाणी; ‘प्लास्टिक आइस’ पाण्याची खासियत काय..
या प्रदुषणाचं कारण बाटल्यांची झाकणे असू शकतात असे शास्त्रज्ञांना वाटले. बाटलीत आढळलेल्या बहुतांश प्लास्टिकच्या कणांचा रंग बनावट झाकणाच्या बाहेरच्या रंगाशी मिळतीजुळती होती. याचा अर्थ असा की काचेच्या बाटल्यांच्या झाकणद्वारे हे प्लास्टिक कण बाटलीत ड्रिंक्समध्ये आढळून येत होते.
या अभ्यासात असे दिसून आले की बियरच्या बाटल्यांत सर्वाधिक मायक्रोप्लास्टिक कण होते. प्रति लिटर सरासरी 60 कण आढळून आले. यानंतर लिंबू पाण्याच्या बाटल्यांत जवळपास 40 टक्के मायक्रोप्लास्टिक आढळून आले. विशेष म्हणजे साध्या आणि सोडा वॉटरमध्ये सर्व प्रकारच्या पॅकेजिंगमध्ये मायक्रोप्लास्टिकची पातळी खूप कमी होती. काचेच्या बाटल्यांत जवळपास 4.5 कण प्रति लिटर आढळून आले. तर प्लास्टिकच्या बाटल्यांत फक्त 1.6 कण आढळून आले. यात आणखी एक विशेष गोष्ट आढळून आली. दारूच्या बाटल्या अन्य काचेच्या बाटल्यांच्या तुलनेत कमी दूषित होत्या. कारण या बाटल्यांना धातूच्या झाकणांऐवजी कॉर्क स्टॉपर लावलेले असतात.
ANSES चे शोध निर्देशक गुइलोम डुफ्लोस यांनी सांगितले की असे का घडते याबाबत अद्याप स्पष्ट उत्तर मिळालेले नाही. पण मायक्रोप्लास्टिकला रोखण्यासाठी पर्याय मात्र त्यांनी सांगितले. अभ्यासातून समजले आहे की झाकणाना चागल्या प्रकारे धुऊन तसेच इथेनॉल आणि पाण्याच्या मिश्रणाने साफ केले तर मायक्रोप्लास्टिकच्या कणांना चांगल्या प्रकारे दूर ठेवता येऊ शकते.
प्लास्टिकमध्ये खाद्यपदार्थ ठेवणे अन् खाणे धोकादायकच; ‘या’ आजारांना मिळते आमंत्रण..
या अभ्यासातून जगभरात मायक्रोप्लास्टिकचा वाढता धोका अधोरेखित करण्यात आला आहे. 1950 च्या दशकात प्लास्टिकचे उत्पादन 1.5 मिलियन टन होते. यामध्ये सातत्याने वाढ होत राहिली. सन 2022 मध्ये प्लास्टिकचे उत्पादन तब्बल 400.3 मिलियन पोहोचले. प्लास्टिकचा वाढता वापर आणि कचरा व्यवस्थापनाकडे दुर्लक्ष पर्यावरण आणि आरोग्यासाठी आव्हान झाले आहे.
मायक्रोप्लास्टिक 5 मिलीमीटर पेक्षाही कमी आकाराचे प्लास्टिकचे तुकडे असतात. आता हे प्लास्टिक जगाच्या प्रत्येक कोपऱ्यात आढळून येते. मानवी मेंदू, प्लेसेंटा तसेच समुद्रातील प्राण्यांच्या पोटात सुद्धा प्लास्टिकचे कण आढळून आले आहेत.
