Jayant Naralikar : आकाशाशी नातं असलेला ‘तारा’ निखळला; ज्येष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ जयंत नारळीकर यांचे निधन
- Written By: Amol Bhingardive Published:
Jayant Narlikar Passes Away : ज्येष्ठ खगोल शास्त्रज्ञ जयंत नारळीकर यांचं निधन (Jayant Narlikar Passes Away) झाल्याची माहिती समोर आलीयं. वयाच्या 86 व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला असून पुण्यातील राहत्या घरी पहाटेच्या दरम्यान त्यांचं निधन झालंय.
लष्करी कारवाई थांबवण्याचा निर्णय द्विपक्षीय पातळीवरच; परराष्ट्र सचिवांनी ट्रम्पचा दावा फेटाळला
जयंत परळीकर यांचा जन्म १९ जुलै १९३८ रोजी कोल्हापूर येथे झाला. त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठातून पीएच.डी. प्राप्त केली. त्यांनी सर फ्रेड हॉईल यांच्यासोबत “हॉयल-नारळीकर गुरुत्वाकर्षण सिद्धांत” मांडला. भारत सरकारने त्यांना पद्मभूषण (१९६५) आणि पद्मविभूषण (२००४) या सन्मानांनी गौरविले आहे. त्यांनी ‘आयुका’ या संस्थेची स्थापना केली आणि संचालक म्हणून कार्य केले. त्यांच्या पत्नी, ज्येष्ठ गणितज्ञ डॉ. मंगला नारळीकर यांचे जुलै २०२३ मध्ये पुण्यात निधन झाले. त्या कर्करोगाने त्रस्त होत्या.
जयंत विष्णू नारळीकर हे भारतातील प्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञ, भौतिकशास्त्रज्ञ आणि विज्ञान लेखक आहेत. त्यांचे कार्य खगोलशास्त्र, सैद्धांतिक भौतिकशास्त्र आणि विज्ञान प्रसार या क्षेत्रांत उल्लेखनीय आहे. जयंत नारळीकर यांनी क्वासार आणि ब्लॅक होल्सच्या उत्पत्ती आणि गुणधर्मांवर संशोधन केले आहे. तसेच नारळीकर यांनी विश्वाच्या संरचनेत क्रिया-सिद्धांत आणि माक-प्रिन्सिपल यांचा वापर करून महत्त्वपूर्ण संशोधन केले. अनेक आंतरराष्ट्रीय जर्नल्समध्ये शेकडो संशोधन पत्रिका प्रकाशित केल्या, ज्या खगोलशास्त्र आणि भौतिकशास्त्रातील जटिल प्रश्नांवर प्रकाश टाकतात.
यासोबतच नारळीकर यांनी विज्ञानकथा आणि वैज्ञानिक लेखनाद्वारे मराठी आणि इंग्रजी भाषेत विज्ञानाचा प्रसार केला. त्यांच्या कथा सामान्य माणसाला विज्ञान समजावून सांगण्यासाठी लोकप्रिय आहेत. “यक्षांची देणगी”, “प्रलय”, “वामन परत न आला” यांसारख्या मराठी विज्ञानकथांनी त्यांना खूप लोकप्रियता मिळवून दिली आहे.
नारळीकर यांनी 1988 मध्ये पुणे येथे इंटर-युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर ॲस्ट्रॉनॉमी अँड ॲस्ट्रोफिजिक्सची स्थापना केली, जी भारतातील खगोलशास्त्र संशोधनाची प्रमुख संस्था आहे. त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठातून पीएच.डी. पूर्ण केली आणि तिथे फ्रेड हॉयल यांच्यासोबत काम केले. त्यांनी भारतात परतल्यानंतर टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च मध्येही योगदान दिले.
दरम्यान, भारत सरकारने त्यांच्या योगदानासाठी त्यांना हे उच्च नागरी सन्मान प्रदान केले. विज्ञान प्रसारासाठी त्यांना हा आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळाला. मराठी साहित्य आणि विज्ञानातील योगदानासाठी महाराष्ट्र सरकारने त्यांना हा पुरस्कार दिला. नारळीकर यांनी विज्ञानकथांद्वारे तरुण पिढीला विज्ञानाबद्दल आकर्षण निर्माण केले. त्यांच्या कथांमध्ये वैज्ञानिक तत्त्वे आणि मानवी मूल्ये यांचा सुंदर समन्वय दिसतो. त्यांनी विज्ञानाला अंधश्रद्धेविरुद्ध लढण्याचे साधन बनवले.
