Indus Water Treaty : मंगळवारी 22 एप्रिल रोजी जम्मू आणि काश्मीरमधील पहलगाम येथे झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यात (Pahalgam Attack) 27 जणांचा मृत्यू झाला आहे. यानंतर केंद्र सरकार देखील ॲक्शन मोडमध्ये आली असून सरकारने पाकिस्तानसोबत असलेल्या सिंधू पाणी करार (Indus Water Treaty) रद्द करण्याची घोषणा केली आहे. भारताने म्हटले आहे की यापुढे पाकिस्तानसोबतचा हा करार पुढे चालवणार नाही. सिंधू पाणी कराराद्वारे पाकिस्तानला भारताकडून मोठ्या प्रमाणात पाणी मिळते.
सिंधू पाणी करार काय आहे?
1960 मध्ये पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू आणि पाकिस्तानचे राष्ट्रपती अयुब खान यांनी सिंधू पाणी करारावर स्वाक्षरी केली होती. सिंधू करारनुसार, भारताला रावी, बियास आणि सतलज या तीन पूर्वेकडील नद्यांचे पाणी मिळते तर पाकिस्तानला चिनाब, झेलम आणि सिंधू या पश्चिमेकडील नद्यांचे पाणी मिळते. करारानुसार, भारत आणि पाकिस्तान हे पाणी जलविद्युत आणि सिंचन यासारख्या घरगुती कारणांसाठी वापरू शकतात. तर भारत विविध कारणांसाठी पश्चिमेकडील नद्यांवर 3.6 दशलक्ष एकर फूट पाणी साठवू शकतो.
तर आता केंद्र सरकारने करार तोडल्याने चिनाब आणि झेलम नदीच्या पाण्याचा पुरवठा खंडित होईल, अशी चिंता पाकिस्तानला आहे. या कराराअंतर्गत, कोणताही वाद प्रथम दोन्ही बाजूंनी नियुक्त केलेल्या आयुक्तांद्वारे आणि जर ते मतभेद सोडवण्यात अयशस्वी झाले तर जागतिक बँकेने नियुक्त केलेल्या स्वतंत्र तज्ञाद्वारे सोडवला जाऊ शकतो. तर दुसरीकडे पहलगाम दहशतवादी हल्ल्याचे गांभीर्य ओळखून, सुरक्षा मंत्रिमंडळ समितीने (CCS) 5 मोठे निर्णय घेतले आहे.
5 मोठे निर्णय
1. 1960 चा सिंधू पाणी करार तात्काळ प्रभावाने स्थगित करण्यात येईल जोपर्यंत पाकिस्तान सीमापार दहशतवादाला विश्वासार्ह आणि अपरिवर्तनीयपणे पाठिंबा देत नाही.
2. एकात्मिक चेकपोस्ट अटारी तात्काळ प्रभावाने बंद करण्यात येईल. वैध मान्यतांसह ज्यांनी त्या मार्गाने ओलांडले आहे ते 1 मे 2025 पूर्वी त्या मार्गाने परत येऊ शकतात.
3. पाकिस्तानी नागरिकांना सार्क व्हिसा सवलत योजनेअंतर्गत भारतात प्रवास करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. पाकिस्तानी नागरिकांना भूतकाळात जारी केलेले कोणतेही SPES व्हिसा रद्द मानले जातील. SPES व्हिसा अंतर्गत सध्या भारतात असलेल्या कोणत्याही पाकिस्तानी नागरिकाला भारत सोडण्यासाठी 48 तासांचा कालावधी आहे.
4. नवी दिल्लीतील पाकिस्तानी उच्चायुक्तालयातील संरक्षण, लष्कर, नौदल आणि हवाई सल्लागारांना पर्सना नॉन ग्राटा घोषित करण्यात आले आहे. त्यांना भारत सोडण्यासाठी एक आठवडा आहे.
पहलगाम दहशतवादी हल्ला, पाकिस्तानला धक्का, भारतासोबत आले ‘हे’ मुस्लिम देश
5. भारत इस्लामाबादमधील भारतीय उच्चायुक्तालयातून स्वतःचे संरक्षण, नौदल आणि हवाई सल्लागार मागे घेणार आहे. संबंधित उच्चायुक्तालयातील ही पदे रद्द मानली जातील.
